Docentonderzoek Duits

Wat is de invloed van Duolingo op de motivatie van leerlingen voor het vak Duits in het voortgezet onderwijs? Dat was de belangrijkste onderzoeksvraag van Dagmar Cunze, docent Duits aan de Vinse school in Amsterdam. Toen zij Duolingo leerde kennen dacht zij direct dat zij dit programma ook met haar leerlingen in de klas wilde gebruiken.

Dagmar volgde een studie Duitse Taal en Cultuur. Duits is reeds haar Muttersprache, maar als zijinstromer wilde zij ook haar onderwijsbevoegdheid halen. In het kader van haar bachelorscriptie deed zij in het voorjaar van 2020 onderzoek in klas 2 en 3. Op haar school zitten leerlingen van vmbo-t, havo en vwo gemengd bij elkaar voor het vak Duits. Bovendien zitten er kinderen in de klas met Duitstalige ouders, wat bijdraagt aan grotere niveauverschillen. Dat elke leerling op eigen niveau kan oefenen, was mede een reden voor haar om Duolingo op school te gaan gebruiken.

Het eerste deel van haar onderzoek gaat over de vraag wat de motiverende elementen zijn in Duolingo. Dagmar laat zien dat de motiverende elementen herkenbaar aansluiten bij inzichten uit de wetenschappelijke literatuur. Het tweede deel van het onderzoek betreft een meting van de motivatie van leerlingen in beide klassen om het effect van het werken met Duolingo te onderzoeken.

Zusammenfassung

Zusammenfassend kann festgestellt werden, dass der Einsatz von Duolingo im DaF Schulunterricht der Unterstufe pädagogisch und fachdidaktisch zu verantworten ist. Die durchschnittliche intrinsische Motivation der Schüler in der Unterstufe wird gefördert, wenn der Einsatz in den persönlichen Rahmen einer Schule eingebettet wird. Dann tragen die vielen Spielelemente der App dazu bei, sowohl die intrinsische als auch die extrinsische Motivation
der Schüler zu fördern. Der Lehrer muss den Unterricht zusätzlich inhaltlich und kommunikativ passend gestalten, um Neugier und Interesse beim Schüler zu wecken/zu erhalten und Fertigkeiten zu praktizieren, zu erklären und mit den Schülern zu üben.

Dagmar Cunze (2020),
Durch Quizzen zum Wissen
Eine Studie der motivierenden Elemente in
Duolingo beim Einsatz im DaF-Schulunterricht
in den Niederlanden

Effect van Duolingo op motivatie

De bovenstaande grafiek laat zien dat de motivatie in beide groepen (jaar 2 en 3) aanzienlijk verbeterde bij de tweede meting, en iets terugzakte bij de derde meting. Wat hier direct bij vermeld mag worden is dat eind maart 2020 heel Nederland in lockdown ging vanwege de corona epidemie. Desondanks is de motivatie voor het vak Duits eind mei nog steeds hoger dan bij de nulmeting in januari. Uit de detailgrafieken die opgenomen zijn in de scriptie (p.35-36) blijkt dat de waardering voor instructie en lesmateriaal in mei wel verder gestegen is. Andere factoren zijn dus iets gedaald.

Voor het meten van de motivatie is gebruik gemaakt van de Motivatiespiegel, een digitale vragenlijst waarmee docenten gemakkelijk de motivatie voor hun vak kunnen meten.

Inpassing van Duolingo in het onderwijs

De docent gebruikte Duolingo als vervanging voor het huiswerk uit het werkboek. Tijdens de lessen was er extra aandacht voor het activeren van het taalgebruik en voor Duitse taal en cultuur. Duolingo werd dus ingezet volgens het flip the classroom concept. Dit lijkt een ideale combinatie omdat de app wel kan motiveren om te oefenen, maar weinig invloed heeft op actief taalgebruik.

(Duolingo events vormen wel een activerend aanbod. Deelnemen aan events is echter niet verplicht of onvermijdelijk bij het gebruik van Duolingo en zit niet in de app en niet in schools.duolingo.com. De echte schoolklas is zelf natuurlijk ook een soort event… )

Bij het managen van Duolingo in de klas maakte de de docent gebruik van schools.duolingo.com. Op deze wijze heeft de docent een goed overzicht van de vorderingen van individuele leerlingen en kan zij uitleg geven over specifieke oefeningen wanneer leerlingen daar vragen over hebben.

De docent had voor beide klassen een minimum norm van 100 XP per week gesteld. Dit was nodig omdat, zeker in de coronatijd, sommige leerlingen weinig aandacht besteedden aan hun huiswerk. De bovenstaande grafiek laat zien dat de leerlingen uit jaar 2 harder gingen werken in de tweede periode, terwijl de leerlingen uit jaar 3 minder hard gingen werken in de tweede periode. Het lijkt alsof de minimum norm van 100 XP per week wel heeft gewerkt in jaar 2, maar niet in jaar 3.

Discussie

Het onderzoek geeft geen verklaring voor het verschil in XP tussen beide periodes in beide jaren. Het zou kunnen dat leerlingen uit jaar 3 in eerste instantie meer XP haalden omdat het eerste deel van Duolingo vrij eenvoudig was voor hen, omdat zij al ruim een jaar Duits gehad hadden. Maar dat het daarna moeilijker werd.

Het kan ook zijn dat de minimum norm van 100 XP als een richtlijn ging werken voor de snelle leerlingen om niet méér te doen dan 100 XP per week. Het lijkt een interessante vraag voor een volgend onderzoek of leerlingen gemiddeld meer XP halen als zij dan bijvoorbeeld een hoger cijfer krijgen.

De motiverende elementen van Duolingo krijgen bij gebruik op school een overlap met motiverende of demotiverende elementen van de schoolomgeving. De leerlingen hebben niet uit vrije wil voor Duolingo gekozen. Maar uit het onderzoek van Dagmar Cunze blijkt dat zij het oefenen met de app wel leuker vinden dan het huiswerk uit het werkboek.

Link

Dagmar Cunze (2020), Durch Quizzen zum Wissen. Eine Studie der motivierenden Elemente in Duolingo beim Einsatz im DaF-Schulunterricht in den Niederlanden. Scriptie UvA